Babel

Człowiek bez losu

Aleksander Kaczorowski […] podjął się jednak zadania zdającego się niemożliwym – z fragmentów, ścinków, tego, co pewne i co domyślne, zbudował obraz życia twórcy „Armii Konnej”. „Babel. Człowiek bez losu” to bez wątpienia jedna z najbardziej wyczekiwanych biografii – nie tylko ostatnich lat.

I choć wydaje się, że jest to opowieść o innej epoce, to Kaczorowski wnosi do niej nasze dzisiejsze dylematy. O Bablu wielu rzeczy nie wiemy i nigdy się nie dowiemy, bo sam określał się jako mistrz milczenia, zdając sobie sprawę, w jakich warunkach przyszło mu żyć. Kaczorowski dotarł jednak do nieprawdopodobnej ilości materiałów, zebrał teksty Babla i innych bliskich mu pisarzy, ich listy, niektóre wydobyte z archiwów więziennych, nigdy niewysłane, nawet wspomnienia ich dzieci, tak że powstaje pełna mozaika. Mozaika właśnie, bo autor pokazuje linie cięcia, jasno wytycza granicę między tym, co wiemy, a czego możemy się domyślać.

Mistrzowskie pióro Izaaka Babla przyciąga do jego prozy; wytrwałe poszukiwanie prawdy o pisarzu – do jego biografii autorstwa Aleksandra Kaczorowskiego.

Historia Izaaka Babla to opowieść o tym, jak wielki pisarz starał się grać w chowanego z sowieckimi władzami – i jak przegrał. [„Babel” to] znakomita biografia autorstwa Aleksandra Kaczorowskiego. […] Historia Izaaka Babla nie ma morału. Kaczorowski ma rację: to był człowiek bez losu. Może zostaje nam dziś tylko jedno przedsięwzięcie wyobraźni – jak wyglądałaby literatura drugiej połowy XX w., gdyby Izaak Babel nie został zamordowany.

Kaczorowski umiejętnie buduje konstrukcyjne napięcie między trzema kluczowymi fundamentami Babla: wojną 1920 r., jego bezsensowną śmiercią oraz wielokulturową, kosmopolityczną, ale też żydowską Odessą, z której pochodził.

To ważne, że biografia Aleksandra Kaczorowskiego „Babel. Człowiek bez losu” pojawia się teraz, kiedy los Babla - nieuformowany, zakłamany, wymazany – wydaje się szczególnie dotkliwy. Kiedy „okopy, rozbebeszone fabryki”, mordy i gwałty w Ukrainie to nie tylko opis wydarzeń sprzed stulecia.

Książkę należy wziąć i przeczytać, jest kapitalna, mimo że Babel, który rzekomo wydawał się nam dobrym znajomym, wcale tym dobrym znajomym się nie okazuje i to jest biografia, która część z nas na pewno zaskoczy.

Aleksander Kaczorowski pisze tak, że jego bohaterowie stają przed nami jak żywi. I choć może dzisiaj w ogóle nie interesuje was Izaak Babel, rosyjski pisarz pechowo uwikłany w historię, już w trakcie lektury „Człowieka bez losu”, zaopatrzycie się w jego dzieła zebrane. […] Kaczorowski stał się medium, dzięki któremu możemy poznać i niemal zobaczyć twórcę „Opowiadań odeskich”, niezwykłego twórcę, wobec którego los nie miał zbyt wielu planów. Poza planem ostatecznym.

„Babel” jest biografią wybitną i choć spędziłem z nią kilka tygodni, to jednak zawsze odkładając książkę na bok, tęskniłem za momentem powrotu.

Jestem absolutnie zachwycona tą biografią Izaaka Babla! Aleksandrowi Kaczorowskiemu udało się opowiedzieć historię niesłychanie współczesną, a jednocześnie rzetelnie opisać życie ukraińskiego pisarza, fascynującego oszusta, którego geniusz literacki był tak ogromny, że rzeczywistość nie mogła go pomieścić. Poza tym, że to ciekawa opowieść o człowieku, to zarazem daje nam głębokie rozumienie problemów współczesnej Rosji – pokazuje, jaka to jest przestrzeń mentalna, społeczna.

Najsmutniejsze, że jeden z największych rosyjskich pisarzy nie ma w Moskwie nawet symbolicznego grobu, pomnika czy choćby tablicy pamiątkowej. Ta książka przywraca pamięć o nim.

Aleksander Kaczorowski pokazuje nam człowieka, którego literacki geniusz rozkwitł i został unicestwiony w bolszewickiej Rosji.

Autor biografii [Babla] precyzyjnie pokazuje wewnętrzną drogę pisarza, jego dylematy i próby zachowania własnej autonomii w okolicznościach dla artysty najgorszych, czyli władzy totalitarnej.

Czyta się tę biografię jak najlepszą powieść.

Podziwiam ostrożność i obiektywizm, z jakimi autor maluje tło epoki i pokazuje sieć powiązań, w której Babel i inni pisarze musieli się poruszać (czy może raczej byli uwięzieni).

Imponująca porywającym stylem i dogłębną wiedzą biografia znakomitego pisarza Izaaka Babla, a przy okazji opowieść o tym, jak Stalin kreował i mordował swoich „inżynierów dusz”.

W krwiobiegu literatury powszechnej Babel ma niepodważalne miejsce nie tyle ze względu na temat, jakiego opisu się podjął, ale niekwestionowany talent literacki, oryginalny, bogaty, wyjątkowy.

Ta książka utkana jest z kapitalnych wątków. […] losy dziennika Babla w grubym, gęsto zapisanym brulionie, i jego zaginionego dzieła dotyczącego czekistów. Podejście pisarza do języka ukraińskiego, tworzenia poza granicami Rosji, religii, dzieciństwa… Kaczorowski ponadto przypomina i pisarsko ocala też tych, którzy stanęli na drodze Babla, wpływali na jego życie mniej lub bardziej […].

Po lekturze biografii „Babel. Człowiek bez losu” obraz jego życia wcale nie staje się bardziej jednoznaczny, ale intryguje jeszcze bardziej niż wcześniej, a to w literackiej biografii wartość większa niż buchalteryjna rozpiska dat i faktów. Babel byłby chyba zadowolony.

[Kaczorowski] potwierdza najnowszą książką swój talent biografisty.

Kaczorowski dowodzi, że biografia i los to dwie odmienne kwestie. Babel był wybitnym pisarzem, do którego wzdychały literatury światowe i kobiety, na naszym podwórku zawsze upominał się o jego wielkość Jerzy Pilch. Był też twórcą swojej biografii, pisanej pod dyktando losu, którego tyleż nie miał, co został na niego skazany w celi Łubianki przez miernoty, które talentem nie dorastały mu do stóp.

Aleksander Kaczorowski w książce „Babel. Człowiek bez losu” pokazuje nam człowieka, którego literacki geniusz rozkwitł i został unicestwiony w bolszewickiej Rosji.

Biografia Izaaka Babla pióra Aleksandra Kaczorowskiego talentem narracyjnym i fabularnym dorównuje kunsztowi samego Babla, o którym często się mawia, że był mistrzem pierwszego zdania […]. Tak samo hiperbolicznie powiem, że Kaczorowski jest mistrzem i pierwszego, i ostatniego zdania.

Biografia Kaczorowskiego kreśli wizerunek autora, który nieomal w ciągu kilkunastu (może kilkudziesięciu miesięcy stał się - obok Majakowskiego (wymieńmy jeszcze Jesienina i Pilniaka) największym nazwiskiem literatury radzieckiej. Od zachwycającego debiutu w najważniejszym piśmie kulturalnym „LEF” (1923) do druku „Armii konnej”. Paryskie sukcesy, protekcja Jewdokimowa, podziw Trockiego i słynnych dowódców wojskowych. […]. I równie szybki - choć mniej spektakularny - koniec. Jak upadali giganci pisarstwa Rosji Sowieckiej - o tym jest dalszy ciąg biografii, zainteresowanych - zachęcam.

To przejmująca opowieść o tym, jak historia wyciska piętno na losie człowieka i jak ten człowiek próbuje przetrwać, nie dać się zmielić jej „trybom”, uratować to, co ma najcenniejszego: rodzinę, dom, pasję. Izaak Babel walczył o to tak jak potrafił.

W biografii nie chodzi tylko o pomysł na bohatera czy sposób na opowiedzenie jego życia. Czasem uda się jeszcze osiągnąć ten trzeci element - arcydzielny styl pisania samego biografisty. To właśnie ten przypadek książki - wszystkie trzy elementy uzupełniają się tak ściśle I idealnie, że czyta się tę biografię z zachwytem.

Ta biografia, działająca jak szczepionka przeciwko zakusom, by cancelować dziś kulturę rosyjską, udowadnia, że losem pisarza były Rosja, pochodzenie i tragiczna historia minionego stulecia.

Lekkie pióro, wyćwiczone na żywotach czeskich pisarzy […], pomogło mu stworzyć atrakcyjną opowieść o człowieku z losem.