Teoria trutnia i inne

Czego chcą mężczyźni?
„Czego chcą mężczyźni? W pewnym sensie od XIX wieku odpowiedź
jest jasna i czytelna dla obu płci. Mężczyźni chcą statusu
wśród innych mężczyzn, wynikającego z pozycji materialnej
oraz towarzyszących mu rytuałów męskiej solidarności. Ale tu
płeć męska mylnie odczytała kluczowy trend rozwoju epoki nowoczesnej.
Mężczyźni szukali tożsamości w sferze zawodowej
i przeoczyli – zawsze trzeba dodać: na ogół – fakt, że tożsamość
refleksyjna zakłada umiejętność emocjonalnej rekonstrukcji przeszłości
jako warunku projektowania na przyszłość spójnej narracji
tożsamościowej. Tajemnicą, której dopatrywali się w kobietach,
było ich własne podświadome emocjonalne uzależnienie od nich
i to za nim kryło się poszukiwanie własnej tożsamości” – tak pisze
Anthony Giddens w swoich Przemianach intymności z 1992 roku.
Nie w pełni dowierzając jego diagnozie, widząc właściwie same
znaki zapytania, a bardzo mało zdań oznajmujących – tego właśnie
próbowałyśmy się dowiedzieć w rozmowach, które składają się na
tę książkę.
Czego chcą mężczyźni? Mniej lub bardziej wprost zapytałyśmy
o to Maksa Cegielskiego, Stefana Chwina, Andrzeja Chyrę, Michela
Houellebecqa, Jerzego Jarzębskiego, Wojciecha Kuczoka, Andrzeja
Ledera, Roberta Makłowicza, Stefana Mellera, Sławomira Sierakowskiego,
Spiętego (Huberta Dobaczewskiego), Macieja Zarembę
i Jakuba Żulczyka.
Jedno z podstawowych pytań: czy mężczyzna i kobieta to dwa
światy i porozumienie między nimi jest niemożliwe, czy też owo
porozumienie wypracowywane jest w wielkim trudzie, jak mówi
Jakub Żulczyk: „Bycie z kimś to jest ciężka robota, a ludzie mają
potrzebę łatwego kupna, dostawy do domu, gwarancji i pełnej satysfakcji
użytkowania. […] Zawsze będzie jakiś syf, przez który
trzeba się przeczołgać”. A może jesteśmy częściami składowymi
całości, jak mówi Spięty? W każdym razie, nie da się ukryć, że
przemiany społeczne odcisnęły piętno na naszych wzajemnych
relacjach. „Mężczyźni mieli pozycję dominującą, która im różne
rzeczy gwarantowała. Utraciliśmy ją i teraz stajemy przed zadaniem:
wymyślić sobie pozycję, która będzie nadal męska, cokolwiek by to
miało znaczyć, a jednocześnie będzie sensowna” – mówi Andrzej
Leder.
Pytałyśmy o kobiety. Jerzy Jarzębski wyznał, jak bardzo ceni sobie
przyjaźń z nimi: „Od zawsze były wokół mnie koleżanki, przyjaciółki,
a nie koledzy. Jakoś ten typ kontaktu mi odpowiada. […] Ale
mnie pociągają nie tylko relacje między kobietami i mną, ale także
między samymi kobietami, to znaczy typ więzi, jaki się między
nimi tworzy”.
Jakie jeszcze tematy przewijają się przez rozmowy z naszymi
Bohaterami?
Czym jest dom? „Miejsce, gdzie są co najmniej dwie osoby, trudno
jest stworzyć dom w pojedynkę” – mówi Spięty; „Miejsce, gdzie wracasz
albo, w moim przypadku, najczęściej nie wracasz. Ale wiesz, że
jest. Dom, czyli, mówiąc najprościej, spokój. Takie miejsce, enklawa,
gdzie wciąż jesteś w kontakcie ze światem, ale zarazem otwiera ci
się inna sfera” – mówi Andrzej Chyra. Dla Stefana Chwina atmosfera
jego domu rodzinnego była tym, co najbardziej kształtowało
jego tożsamość: „Moja rodzina była zdominowana przez kobiety.
[…] Wychowywałem się w tych wszystkich napięciach, a nawet
wojnach, które toczyły się między królową (babką – przyp. aut.)
a moim ojcem – mężem jej córki. I zostałem skutecznie przeciągnięty
na stronę kobiet, to znaczy w dużym stopniu przeciwko ojcu”.
Sławomir Sierakowski kwestię domu potraktował zupełnie inaczej
niż pozostali rozmówcy: „Przez ponad rok żyłem, w ogóle nie mając
domu, mieszkając w redakcji. Ale per saldo okazało się to jednak
przeciwskuteczne, bo zapadłem trochę na zdrowiu i wcale nie zrobiliśmy
więcej, tylko mniej. Ale dalej nie odczuwam właściwie żadnego
przywiązania do materialności, jakiegoś konkretnego miejsca.
Zasypia mi się wszędzie tak samo, pisze mi się wszędzie tak samo”.
Wojciech Kuczok mówi: „Bez miłości nie ma zabawy, nie ma życia.
W wielu wymiarach, nawet w tym najbardziej trywialnym pojęciu
wierności i w wymiarze rodzinności, czyli tego, że mieszkam w ludziach,
których kocham, i czas spędzony z nimi jest najlepszy, bez
nich nie jest dobrze, nie jest tak fajnie. Byłem ostatnio na Sardynii
z ekipą speleologów i choć odwiedzałem miejsca cudowne, nie było
mi dobrze, bo brakowało rodziny”.
Rozmawiałyśmy o dzieciach. Stefan Meller wspominał: „U nas
model rodziny był odwrotny. Bardzo dużo zajmowałem się dziećmi.
Wyleciałem z roboty, miałem czas, robiłem zakupy, usypiałem synka,
który nie mógł zasnąć bez dźwięku mojego stukania na maszynie.
Ale to nie miało nic wspólnego z myśleniem o feminizmie i równouprawnieniem
w sensie społecznym. Byłem po prostu absolutnie
przekonany, że tak trzeba”.
Czy praca jest udręką czy ekstazą? „Praca jest często udręką,
katorgą. […] Z czytaniem jest tak, jakby ktoś przez taką malutką
rurkę chciał przepuścić ocean, rurka jest coraz węższa – i każdy
chce przez nią wlać swoje…” – opowiada Jerzy Jarzębski. Z kolei
Maciej Zaremba podkreśla duchowy wymiar pracy: „Bardzo się
przejąłem encykliką Laborem Exercens. […] Człowiek nie może żyć
bez sztuki i nie może żyć bez pracy, która ma sens”.
Pytałyśmy też o osobisty stosunek do religii. „Najczęściej w religijności
związanej z jakimś Kościołem, z jakąś instytucją […] tracimy
szansę na prawdziwy kontakt z Bogiem” – mówi Andrzej Chyra.
Maciej Zaremba z kolei opowiada piękną historię o utożsamieniu
miłości zmysłowej z religijnością w tradycji żydowskiej: „W średniowieczu
albo i wcześniej Żydzi pojęli, że miłość zmysłowa jest aktem
religijnym, scaleniem, pojednaniem, danym nam po to, byśmy choć
na parę minut odnaleźli utraconą pełnię”.
Ważne są więc także zmysły, Michel Houellebecq podkreśla ich
znaczenie: „Jest na przykład ewidentne, że nigdy nie będę pisał
jak Proust, bo nie mam tej samej palety zmysłów: nie pamiętam
żadnego zapachu z dzieciństwa. Ani zapachu, ani smaku”. Smaki
ważne są jednak dla dużej części naszych rozmówców, smaki, a co
za tym idzie, gotowanie. Bo, jak mówi Jakub Żulczyk, „jak facet
gotuje, to łączy się to z jakimś poczuciem estetyki, z wyobraźnią,
wreszcie z cierpliwością, bo przecież, żeby ugotować coś dobrego,
potrzeba cierpliwości”. Ekspert w tej dziedzinie Robert Makłowicz
powiedział z kolei: „Kiedy nam źle, to jemy coś, co pamiętamy
z dzieciństwa, bo przywraca nam to poczucie bezpieczeństwa”.
W życiu naszych rozmówców ważne są też podróże – dużo mówi
o nich Max Cegielski, który z podróżowania uczynił swój sposób na
życie. „Regularność wyjazdów, powtarzalność wizyt w tych miejscach,
które nie są europejskie, jest mi potrzebna. Ale to wszystko
nie dzieje się na poziomie filozofii, tylko na poziomie prostych
rzeczy” – mówi w rozmowie.
Wspomniany Michel Houellebecq, zanim stał się jednym z naszych
rozmówców, był tematem wielu rozmów. Andrzej Chyra
mówi o nim: „Nie potrafię tak jednoznacznie określić Houellebecqa.
[Dla mnie jest on] krzepiący w tym sensie, że on działa na mnie
oczyszczająco. […] To jest wejście w jakiś dziwny rodzaj egzystencji,
która przez nas jest może nieakceptowana, ale mnie się wydaje, że
ona jest ciągle jakimś światłem”. Całkiem chyba zgodnie z intencją
Michela Houellebecqa, który zapytany o to, co mu sprawia przyjemność,
odpowiedział: „Cóż, należę do osób, które są zdolne płakać
ze wzruszenia, gdy układ światła jest piękny”.
Czego chcą mężczyźni? Nadal nie wiemy tego na pewno, ale po
tych trzynastu ważnych rozmowach jesteśmy bliżej odpowiedzi.
Zapraszamy do lektury!
Agnieszka Drotkiewicz, Anna Dziewit