[...] jest to kawał przyzwoicie wykonanej reporterskiej roboty, której źródła leżą - jak się zdaje - w pragnieniu, by zarazem zaspokoić ciekawość i zmusić wielkomiejskiego czytelnika do zmiany perspektywy.

„Zapaść” jest dokładnym zaprzeczeniem dotychczasowej maniery

pisania o mniejszych miastach - tylko od święta, przyczynkarsko, z góry i bez związku z niczym konkretnym. [...] Szymaniak na odwrót: pisze bez sensacji i bez wywyższania się, do bólu rzetelnie, zawsze starając się pokazać przynajmniej kilka elementów kryzysowej układanki.

Marek Szymaniak dokonuje dokładnej analizy sytuacji, w której znalazły się miasta.

Wydźwięk książki Szymaniaka jest pesymistyczny, ale w każdym wątku pojawia się jakiś promyczek nadziei: jest aktywistka, która walczy o prawa mniejszości; grupa sąsiadów, którzy protestują przeciwko zamknięciu szpitala; właściciel domu, który wymienia kopciucha i angażuje się w walkę o dobre powietrze; założyciele spółdzielni mieszkaniowej.

W reportażu „Zapaść” wydanym przez Wydawnictwo Czarne otrzymujemy opowieść o Polsce nieudanej. Polsce, która boleśnie odczuła transformację. Zwyczajnie nie poradziła sobie z amerykańskim snem, który wraz z prywatyzacją zamienił życie wielu ludzi w nędzę.

Marek Szymaniak pozostaje reporterem czujnym, uważnym i empatycznym. Nie przyjmuje pozycji wyższościowej, co w tym wypadku szczególnie istotne. [...] Lektura obowiązkowa.

Wreszcie mniejsze miasta i ich mieszkańcy mają głos i traktowani są podmiotowo, choć tego, co maja do powiedzenia, wielu wolałoby pewnie nie usłyszeć.

[Książka] dotyka problemu, który będzie tylko przybierał na sile, czyli wyludniania mniejszych miast na rzecz dalszego rozrostu metropolii.

To typ reportażu, który ja osobiście lubię najbardziej – taki, w którym opowiedziana z empatią jednostkowa historia służy do przedstawienia szerszego problemu. A indywidualne losy autor podpiera niezależnymi analizami czy danymi sondażowymi.

Przyznam, że czekałem na taką książkę jak „Zapaść”. Książkę, w której reporter nie goni za egzotyką, lecz uważnie objeżdża prowincjonalną Polskę, od Bielawy po Hajnówkę. Zagląda do wielu miasteczek i miast nieco większych, wysłuchując opowieści ich mieszkańców. Tak jak zrobił to 33-letni Marek Szymaniak.

Gdyby książki miały moc leczenia, to Marek Szymaniak byłby jednym z najlepszych polskich medyków. Ten reporter i dziennikarz od dawna i dość konsekwentnie idzie swoją pisarską drogą.

Reportaż Szymaniaka zapada w pamięć. Uwypukla jak bardzo Polska nie stoi problemami wielkich metropolii. Poprzez przedstawione historie angażuje czytelnika do przemyślenia własnych wyborów. Czy to miejsce gdzie żyjemy jest naszym wyborem, a może smutną koniecznością? Może w miejscu, gdzie żyjemy warto coś zmienić? Dla wielu z nas losy ludzi opisanych w książce pewnie będą bardzo bliskie.

Ta książka pokazuje, jak naprawdę wygląda życie w mniejszych miejscowościach.

„Zapaść” to kolejna lektura, która skłania do rozmyślań o tym, jak zagospodarowujemy 312 tysięcy kilometrów kwadratowych między Bugiem a Odrą. A także o tych, którzy je opuścili i z zagranicy nie wrócą. Zwłaszcza do niedużych miast, których nie umiemy wykorzystać tak bardzo, że rodzi się pytanie o sens ich istnienia. […] Dobrze zatem, że jest chociaż Szymaniak. Uważny, rzeczowy i empatyczny.

Zapaść Marka Szymaniaka jest szansą na spojrzenie na mniejsze miasta z przenikliwością, ale również empatią. Oby takich głosów było jak najwięcej.

„Zapaść” Szymaniaka […] wpisuje się w kanon lektur przybliżający aktualny obraz Polski lokalnej, niewidocznej i zmarginalizowanej z perspektywy wielkich ośrodków miejskich i centralnego zarządzania.

„Zapaść” z książkami „Nie zdążę” Olgi Gitkiewicz i „13 pięter” Filipa Springera powinny stanowić zestaw oznaczony metką Lektury depresyjne, pokazujący ciemne strony życia w Polsce powiatowej.

Po pozycję powinni sięgnąć nie tylko ci wychowani w mniejszych miastach, lecz wszyscy, którzy chcą zrozumieć systemowe skutki transformacji.

[...] warto po nią [Zapaść] sięgnąć i zastanowić się, co za parę lat będzie tam, gdzie dziś nie tylko miejsc pracy, ale i mieszkańców jest coraz mniej.

Reportaże Szymaniaka (...) pokazują, jak można pisać o Polsce małych miasteczek nie używając języka dyskursywnej dominacji i orientalizujących klisz.

Przejmująca, wnikliwa i szczera opowieść o świecie mniejszych miast i miasteczek.

Szymaniak oddał głos ludziom, który opowiadają mu swoje historie, walcząc o siebie, uciekają z tych swoich małych ojczyzn, a przecież nigdy do końca nie uciekną.

Wspaniałe jest to, iż nie stara się być mądrzejszy od swoich rozmówców, a wręcz przeciwnie – oddaje im głos i nie śmie ich oceniać. Dzięki temu udaje mu się przedstawić szerokie spektrum problemów, którymi są trawione, choć nie doszukuje się przyczyn, które do tego doprowadziły.

Książka jest dramatycznym wezwaniem SOS skierowanym do polityków. Pokazuje rozległe zaniedbane obszary, którym należy się poważne zainteresowanie, inaczej zsuną się w zapaść ostatecznie.

Dlaczego Polacy są tak podzieleni? Marek Szymaniak szuka odpowiedzi na to pytanie w posttransformacyjnej historii małych miasteczek, systemowo marginalizowanych na korzyść metropolii.

Marek Szymaniak pokazuje nam Polskę mniejszych miast, upadłych zakładów, liczonych w latach kolejek, by zdobyć mieszkanie. Polskę, która trochę, jak w tytule „zapada się” w sobie, ale równocześnie Polskę dumną i wyprostowaną.