To jest wasz kraj, to jest mój kraj

To jednak były czasy, kiedy w Oklahomie trzeba było się bić. Skoro nawet mali gazeciarze prali się na ulicach o zaśniedziałe centy, łatwo można się domyślić, że i tata musiał chytrością, sprytem i szybkością pokonać mnóstwo konkurentów, żeby mieć w życiu tak dobrze. Mama miała z tego mnóstwo strachu i nerwów. Zawsze była poważna, po głowie chodziły jej głębokie myśli, ale te stare piosenki i ballady, które śpiewała w kółko całymi dniami, mówiły mi właściwie wszystko o tym, co ją dręczy. Tacie zresztą też, ale on nie słuchał. Mawiała do nas, maluchów: „Kochamy tatusia i jeśli coś będzie chciało zrobić mu krzywdę, żeby stał się zły i niedobry, będziemy walczyć, prawda?”. A Roy podrywał się, bił pięścią w pierś i krzyczał: „Ja będę się bił!”. Mama wiedziała, że handel gruntami to niebezpieczny interes, chciała, żeby tata wycofał się z tych bojów i przepychanek, osiadł i zajął się czymś lepszym, rozwojowym, pomagał też rozwijać się innym ludziom. Tata był jednak typem siarczystym, ognistym, myślą i uczynkiem, w całej naszej części stanu słynął jako najlepszy w walkach na pięści. Lał kułakami grandziarzy i kanciarzy, a wszystko po to, żeby rodzinie dać to, co najlepsze. A mama była z tych, którzy patrząc na coś ładnego, myślą: „Kto musiał pracować, żeby to powstało? Do kogo to wcześniej należało, kto to kochał?”.

Mieliśmy więc jakby dwa obozy w rodzinie: mama uczyła nas, dzieci, śpiewać stare piosenki, o każdej balladzie opowiadała nam długie historie, na swój sposób wciąż mówiła nam, żeby próbować patrzeć na świat także cudzymi oczami. Tymczasem tata wciąż kupował nam różne palcaty i sprężyny do rozciągania, ściągał dzieciaki, żeby na podwórzu ćwiczyły boks i zapasy, i uczył nas, żeby nigdy, przenigdy nie dać się nikomu na tej ziemi zastraszyć, sponiewierać, zmusić do czegokolwiek.

Potem na zachód spłynęło więcej osadników – mówili, że szukają miejsca na ziemi, przestrzeni, żeby uprawiać tutejszą żyzną glebę, ale po cichutku, skrycie, drążyli głęboko w sercu ziemi, szukając ołowiu, kruchego węgla, pożytecznego cynku. Jednak kiedy w mieście o niespełna trzydzieści kilometrów na wschód od nas ludzie tańczyli na przegrodzonych linami ulicach, przez bite tygodnie hucznie celebrowali, jak to nazwali, Karnawał Króla Karbona, byli już pierwsi pionierzy, sprytni nafciarze, którzy wiedzieli, że za rok czy dwa Król Karbon umrze, jego węglowe ciało obróci się w popiół, długie, kręte sztolnie pod ziemią będą ciemne, zatęchłe, puste jak grób – a w niebo wystrzeli nowy Król, bryzgając, spryskując każde miejsce dokoła śliską czarną krwią z żył przemysłu: ropa, Król Petrol, stokroć potężniejszy, dzikszy, bogatszy, zajadlejszy niż Król Drewno, Król Żelazo, Królowa Bawełna czy nawet Król Karbon.

Pierwsi do naszego miasteczka przybyli najcwańsi handlarze, ci, którzy zdobyli swoje, bo byli w handlu lepsi od tysięcy innych tam, skąd przybyli: śliscy jak ropa, bystrzy jak ropa, mocni jak ropa, bo żądni ropy. A tata mierzył się z nimi wszystkimi. Stanął twardo, zamieniał się, handlował, kupował i sprzedawał i rósł, sięgał dalej, robił większe pieniądze.

A wszystko po to, żebyśmy mieli fajne rzeczy. A nam wszystkim podobały się najładniejsze i najlepsze towary ze sklepowych wystaw. Clara mogła kupić w składzie, co tylko chciała, na sam podpis, Roy też, na sam podpis, i mama, na sam podpis – pamiętam, jaką dumę czułem z naszego nazwiska, że wystarczy je napisać na kawałku papieru i już w domu znajdą się nowe fajne rzeczy. Nie dlatego, że w powietrzu czuć było ropą, że strumienie z odwiertów biły w niebo, nie – dlatego, że tata był właścicielem ziemi, a to, co pod ziemią, należało do nas. O ropie szeptało się po nocach, to była plotka, loteria. Nigdzie jeszcze nie zobaczyłoby się wieży wiertniczej. Ot, zjawili się ludzie chcący wyprzedzić szalone marzenia o rok czy dwa. To ropa sprawiała, że inni ludzie traktowali cię jak człowieka, osła roboczego czy psa.

Mama uważała, że mamy już dość, by kupić farmę, na której sami byśmy pracowali, czy w każdym razie przejść do jakichś spokojniejszych interesów. Niemal każdego dnia tata wracał do domu ze śladami, sińcami po kolejnej walce, a mama robiła się taka cicha, że chyba nigdy dotąd nie widzieliśmy jej takiej. Kładła się w sypialni. Widziałem, jak płakała w poduszkę.

I wszystko to dało nam ten piękny, siedmioizbowy dom.

Pewnego dnia, nikt nie wie jak i dlaczego, wybuchł gdzieś w nim pożar. Sąsiedzi biegali z wodą. Każdy pospieszył z pomocą. Ogień przechytrzył jednak ludzi i po godzinie czy dwóch zostały nam tylko betonowe fundamenty, zawalone rozżarzonymi węglami i popiołem.

Skąd się wziął ogień? Gdzie się rozpalił? Wie ktoś? Ej, słyszałeś coś może? Że ja? Nie. Nie wiem. Ej, John, może ty widziałeś, jak to się zapaliło? Nie, ja nie. Chyba nikt nie wie. A gdzie był Charlie Guthrie? Handlował? A dzieciaki, w szkole? A pani Guthrie i mały? Nikt nic nie wie. Po prostu buchnęło, poszło przez wszystkie sypialnie, salon, pokój dzienny – i nikt nic nie wie.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.