Norman Lewis trafił do Włoch jako oficer komórki brytyjskiego wywiadu dołączonej do sztabu amerykańskiej 5 Armii. Młody Brytyjczyk nie spodziewał się, że rok później wyjedzie z dziennikiem pełnym wspomnień o niezwykłym mieście i jego mieszkańcach.
Kiedy Lewis przybył do Neapolu, sytuacja – podobnie jak w reszcie kraju – poważnie się komplikowała. Kampania włoska trwała, Mussolini nie zamierzał się poddać, alianci wszędzie tropili faszystów, a cywile musieli się zmierzyć z problemami wojennej codzienności. Brakowało żywności, mafia rosła w siłę, a czarny rynek był jedynym ratunkiem dla głodnego miasta. Jednak neapolitańczycy, dla których jedzenie było ważniejsze nawet od miłości, wykazywali niezwykłą zdolność radzenia sobie w każdej sytuacji. W dniach poprzedzających wyzwolenie wyjedli wszystkie tropikalne ryby z miejskiego akwarium, a kiedy w nielegalnym obrocie pojawił się makaron, zorganizowali wyścigi w jedzeniu spaghetti.
Dziennik z rocznego pobytu młodego Anglika w Italii to galeria nietuzinkowych postaci i zapis niezwykłych zdarzeń z miasta, w którym ludzie pomimo wojny i okupacji żyli pełnią życia.
My starzy, którzy pamiętamy wojnę we Włoszech, wiemy, że „Neapol ’44” jest szczery i prawdziwy niczym czyste złoto. To książka, która ma wszystkie cechy skazujące ją wejście do kanonu – autentyzm, doskonałe pióro i magiczny urok, który sprawia, że nie można się od niej oderwać.
Norman Lewis był oficerem wywiadu, który nie umiał strzelać, wysłanym na wojnę, w której o bitwach dowiadywał się z plotek, stojąc w kolejce do kuchni. Jego dzienniki pokazują wojnę jako teatr absurdu i okrucieństwa, w którym śmierć jest zawsze przypadkowa, a cierpienie niezasłużone. Ten przepełniony ironią obraz wojny można śmiało porównać z „Paragrafem 22” Josepha Hellera – z tą tylko różnicą, że opowieść Lewisa jest autentyczna.
Norman Lewis w „Neapolu ’44” bezbłędnie opisał chaos, nędzę i cierpienie, skonfrontował „brud wojny” z malowniczymi włoskimi widokami. Doskonale skrojone zdania, sugestywne opisy oraz barwne — raz absurdalne i ironiczne, a raz dojmujące i naturalistyczne — scenki rodzajowe składają się na kompleksowy obraz miasta powoli dźwigającego się z upadku.
Jednym słowem gratka – Neapol podczas wojennej zawieruchy w pigułce — nie tylko dla pasjonatów historii, ale i wszystkich miłujących Włochy całym sercem jak Norman Lewis lub tych, którzy chcą się przekonać, skąd się bierze ta powszechna fascynacja. Polecam, warto.
